31 NUMARALI MEKANİK SAAT

Suna ve İnan Kıraç Vakfı’nın üç büyük koleksiyonundan biri olan Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyonunun en önemli eserlerinden Osmanlı saat ustası Mustafa Şem’i Pek’in 31 numaralı mekanik saati, alanında duayen isim Recep Gürgen tarafından restore edildi. Saat, Pera Müzesi’nde devam eden Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyon sergisine yerleştirilerek, tarih, sanat ve arkeoloji meraklılarının ziyaretine açıldı.

Pera Müzesi, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyon sergisini, Osmanlı’nın bilinen son büyük saat ustalarından Çemberlitaşlı Mustafa Şem’i Pek’in 20. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen 31 numaralı mekanik saatini ekleyerek genişletiyor. Osmanlı’nın son büyük saat ustalarından, özellikle kule saati, büyük cephe ve meydan saatleri ile ünlü Mustafa Şemi Pek’in bu eseri, Türkiye’de saat tamiri denince akla ilk gelen isimlerden saat ustası Recep Gürgen tarafından restore edilerek sergiye dahil edildi. Duayen iki ismi bir araya getiren proje ile sarkacı onarılarak çalışır hale getirilen saat, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri koleksiyon sergisinde ziyaretçilerini bekliyor.

İstanbul’da kule saati imal ettiği bilinen tek usta: Mustafa Şem’i Pek

Osmanlı’nın son büyük saat ustalarından Çemberlitaşlı Mustafa Şem’i Pek, Sultanahmet Lisesi’nde matematik hocalığı yaparken yürüttüğü saat imalatını, okuldaki atölyesinde icra eder. Bu atölyede talebelerini eğitir, imal ettiği saatleri İstanbul’a gelen Alman teknisyen, mühendis ve matematikçilerle paylaşır. Haydarpaşa Garı, İstanbul Üniversitesi, Haydarpaşa Lisesi, Denizcilik İşletmeleri cephe saatleri, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Kule Saati ve sayısız okul ana ve cephe saati onun imalidir. Kaliteli malzeme kullanımı ve işçilikteki ustalığıyla öne çıkan Mustafa Şem’i Pek, ilk kez batı tarzında taleplere göre saat yapma işini sistematikleştirir, işçilik, ücretler ve malzeme ile ilgili bilgiler içeren ilk kataloğu hazırlar, elektrik sistemi ile kurulan ilk saatleri imal eder.

Anadolu’da pek çok saat kulesini aslına uygun tamir eden usta: Recep Gürgen

1960 yılında dayısının yanında mesleğe adım atan Recep Gürgen, Abdülhamid’in saray saatçisi Wolfgang Mayer’in dükkanında yetişti. Mayer’in Topkapı Sarayı saatlerinin kitabını hazırladığı dönemde onunla birlikte saat bölümünü hazırlayan Gürgen, Topkapı Sarayı’nın saatlerinin tamirine daha sonra kendisi devam etti. Bugün, Mayer’in teşvikiyle açtığı Karaköy’deki atölyesinde çalışmalarına devam eden ve sanatkârlığının inceliklerini yeni nesillere aktaran Gürgen, “Tamiri imkânsız saat yoktur” görüşü çerçevesinde, Türkiye’deki birçok kule saatinin tamirini aslına uygun bir şekilde yeniledi. Gürgen, 1960’lardan bugüne 40 bine yakın kule ve cephe saati, duvar ve kol saati tamiri yaptı.