ERLANGEN: 17 YILLIK DOSTLUK

Beşiktaş ile Erlangen arasındaki dostluk 2003 yılında başladı; iki şehir kardeş oldu. 17 yıl boyunca belediye başkanlarının yanı sıra dernekler, sanatçılar, öğrenciler iki kentin arasındaki bağı giderek güçlendirdi.

Yazı: Pınar Kızılpınar Çakmak / Dış İlişkiler Müdürlüğü Turizm Danışma Bürosu Sorumlusu
Fotoğraflar: Görkem Kızılkayak

Geçtiğimiz eylül ayında, Beşiktaş Belediyesi ile Almanya’nın Bavyera eyaletinde bulunan Erlangen Belediyesi’nin kardeş şehir oluşunun 17. yılını kutladık. Bu süreçte her iki belediye de Türk-Alman ilişkilerine olumlu yönde katkıda bulunurken, eğitim alanında da öncülük ederek, Erlangen ile Beşiktaş arasında dört tane kardeş okul projesine imza atılmasına vesile oldu.

Kardeş belediye nedir?

Kardeş şehir ya da uluslararası ilişkiler terminolojisinde “sister/twincity”, 1950’li yıllardan itibaren ABD şehirleri ile dünyanın geri kalan ülkelerindeki kentler arasında barış ve karşılıklı anlayışın geliştirilmesi amacıyla ortaya çıktı. Avrupa’da da 1. Dünya Savaşı sonrası özellikle Fransız ve İngiliz kentleri arasında dostluğun geliştirilmesi amacıyla “twinning” adı verilen kardeşlik ilişkileri kurulmaya başlandı. Belediyeler arasında bilgi ve deneyim paylaşımının, karşılıklı teknik yardımlaşmanın artması, kimi zaman bölgesel ya da kentsel gelişimin sağlanması, kimi zaman da barışı egemen kılmak amacıyla her iki şehir halkı arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilebilmesi için işbirlikleri önemlidir.

Kardeş şehir uygulamaları, tüm sosyal sınıflar arasındaki kültürel alışveriş köprüsünü öyle güzel kurar ki; insanların dil, din, ırk ve benzeri sebeplerle ön yargılarının kırılmasına, farklı coğrafyaları ve kültürleri tanımasına vesile olur. Özetle kardeş şehir, coğrafi olarak uzak yerleşimlerin, dostluk, kültürel ve ticari alışveriş amacıyla oluşturdukları birlikteliktir. Kardeş okul ise farklı birikimleri olan ve farklı eğitim anlayışı içerisinde faaliyet gösteren okulları; kardeşlik temasında bir araya getiren, iş birliği ve desteği artırmak esasına dayalı ortaklıktır. Bu proje ile amaç, “kardeş okullar” oluşturarak öğrenciler arasında bilgi, değer, kültür paylaşımını zenginleştirmek; okullar arası iş birliği ve desteği artırarak eğitim öğretim sürecine katkı sağlamaktır.

Kardeşliğin başlangıcı

Almanya’nın Bavyera eyaletinde, Nürnberg’in kuzeybatısında bulunan Erlangen, eğitim, bilim ve teknoloji alanında önemli konuma sahip bir şehir. Üniversiteleri, çeşitli araştırma merkezleri ve elektronik devi Siemens’in merkezinin burada olması nedeniyle adeta bir teknoloji ve üniversite şehri. 2001 yılında Erlangen Belediye Meclisi tarafından bir Türk kenti ile kardeş şehir olunması yönünde karar alınması sonrasında 2002 yılında dönemin Erlangen Belediye Başkanı ve Beşiktaş Belediye Başkanı “Enternasyonal Belediye Başkanları Konferansı’’ vesilesi ile tanıştı. Bu tanışma sonrasında Beşiktaş’a gelen dönemin Erlangen Belediye Başkanı, kendi deyimiyle Beşiktaş’ın güzelliğinden, üniversitelerinden ve ticari kapasitesinden çok etkilenir. Ziyaretin akabinde her iki şehrin birbirine denkliği göz önünde bulundurularak, kardeş şehir ilişkisi kurulmaya karar verilir.

Beşiktaş Belediyesi’nin genelgelere uygun olarak önce meclis kararı ardından İçişleri Bakanlığı’ndan aldığı onay ile Erlangen ve Beşiktaş Belediyeleri 28 Eylül 2003 yılında imzalanan protokol ile kardeş şehir anlaşması imzaladı. İki şehrin kardeşliği anısına 2010 yılında Erlangen’in en işlek meydanına “Beşiktaş-Platz” adı verildi, bu dostluğun nişanesi olarak da aynı yıl Beşiktaş Levent Mahallesi’nde Erlangen Parkı açıldı. Erlangen Parkı’nın hem daha bilinir hale gelmesi hem de Anadolu’daki çok sayıda kadının üretime katkı sağladığı kadın kooperatiflerine destek olmak amacıyla geçtiğimiz günlerde Erlangen Parkı’nda “Organik Pazar” da açılarak Beşiktaşlıların hizmetine sunuldu.

Dostluk dernekleri

Erlangen ile Beşiktaş arasında kardeşlik anlaşmasının imzalandığı 2003 senesinde, iki kent arasındaki eğitim, kültür, sanat ve sivil toplum ilişkilerini geliştirebilmek amacıyla Erlangen’de ERBEŞ (Erlangen- Beşiktaş), Beşiktaş’ta da BEŞER (Beşiktaş–Erlangen) dernekleri kuruldu. ERBEŞ’in kurucuları Michael Greissel ve Ruhi Teksifer, BEŞER’in kurucusu ise ailece 113 yıllık Beşiktaşlı olan Muallâ Mezhepoğlu’dur. Pek çok kültürel etkinliğin, öğrenci ve sanatçı değişim programlarının uygulanmasına öncülük ederek iki kent arasına köprü kurmayı hedefleyen her iki dernek, tematik geziler düzenleyerek Erlangenlilerin, Beşiktaş’ın çok kültürlü yüzünü keşfetmelerini sağladı. ERBEŞ’in şu anki başkanlığını Amil Sharifov, onursal başkanlığını ise Ruhi Teksifer üstleniyor. Aslen İstanbullu olan Teksifer, Nürnberg eski Türk Danışı, Erlangen Belediye Meclis eski üyesi ve Erlangen Türk Kültür Derneği eski başkanıdır. Belediye meclisimiz tarafından 1 Haziran 2010 tarihinde, Ruhi Teksifer’e fahri hemşerilik payesi ve beratı verilmiştir. 2006 yılında Erlangen’de düzenlenen Beşiktaş tanıtım gecesinde, ERBEŞ’in kurucuları Michael Greissel ve Ruhi Teksifer’in fikir babası olduğu, Gülseren Suzan Menzel ve Jochen Menzel’in çektikleri “Beşiktaş Metropole Am Bosporus (Boğaz’daki Metropol Beşiktaş)” belgeseli gösterildi. Hem kardeşliği pekiştirmek hem Beşiktaş’ı daha fazla tanıtmak amacıyla yapılan bu belgeselde, her iki belediyenin isteği ile Beşiktaş’ı Muallâ Mezhepoğlu tanıttı. Ayrıca bu film Hürriyet gazetesinin Avrupa baskısında da yer aldı.

Kardeşliğin tarihi

2007 / Beşiktaş Belediyesi Oyun Gençlik ve Spor Kulübü Halk Oyunları Ekibi dev kadrosuyla Erlangen ve çevre belediyelerinde bir dizi gösteri sergiledi. Böylece Türk müziğini ve halk oyunlarını tanıtmada büyük fayda sağladı.

2008 / ERBEŞ’in katkılarıyla Türkiye’den yedi sanatçının katıldığı Şehir Hatları Sergisi Erlangen Sanat Müzesi’nde açıldı. Şehir Hatları, Erlangen ve çevresindeki ziyaretçilere Türk sanatçılarının bakış acısından küreselleşmenin etkisiyle şekillenen güncel ve sosyopolitik konulara geniş perspektifli bir bakış sunmayı hedeflemişti. Aynı yıl Erlangenli heykeltıraş Dieter Erhard, “Dilek Balığı” adını verdiği heykeli yaptı ve dönemin Başkanı Dr. Siegfried Balleis, kardeşliğin beşinci yılı anısına bu heykeli Beşiktaş’a hediye etti. Bu heykel, Sanatçılar Parkı’nda sergileniyor.

2010 / İki şehrin kardeşliği anısına Erlangen’in en işlek meydanına “Beşiktaş Platz’’ adı verildi. Bu dostluğun nişanesi olarak da aynı yıl Beşiktaş Levent Mahallesi’nde Erlangen Parkı açıldı.

2012 / Erlangen’den caz sanatçısı Rainer Glas ve grubu Universal Ensemble Beşiktaş’a davet edildi. Grup büyük ilgi gördü ve görkemli bir konser verdi.

2013 / Erlangen’de kardeşliğin 10. yılı kutlamaları nedeniyle yerel otobüslerden birine Beşiktaş adı verildi. Erlangen Belediye Sarayı’nda Önder Focan Quintett’in “Swing a la Turc” konseri düzenlendi.

2016 / Erlangen Uluslararası Karikatür Salonu’nda Ceren Oykut’un gravür sergisi açıldı.

2018 / Muallâ Mezhepoğlu, Beşiktaş ile Erlangen’in kardeş şehir olmasının 15. yıl dönümü vesilesiyle Erlangen’de düzenlenen etkinliklere davet edildi. Bu ziyareti sırasında çocukluğunun Beşiktaş’ını anlattı.

2019 / Beşiktaş Belediyesi’nin Erlangen’deki Christian Ernst Gymnasium Lisesi ile Beşiktaş’taki Kabataş Erkek Lisesi’nin kardeş okul olmasına aracılık etmesi vesilesiyle, 14 Mayıs 2019’da Erlangen şehrinden bir heyet, kardeş okul projesini hayata geçirmek ve Beşiktaş Belediye Başkanı seçilen Rıza Akpolat’a nezaket ziyaretinde bulunmak için Beşiktaş’a geldi. Heyet, Erlangen Belediye Başkanı’ndan gelen “Barış için Belediye Başkanları” (Mayors for Peace) örgütüne üye olma teklifini de Akpolat’a iletti.

Nezaket ziyaretinin akabinde Beşiktaş Belediyesi, tarafsız bir sivil toplum kuruluşu olan ve Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi’ne tavsiye veren kurum statüsündeki “Barış için Belediye Başkanları” (Mayors for Peace) örgütüne üye oldu. 165 ülke ve 7.968 kentin oluşturduğu örgüte üye olan belediye başkanlarının amacı barışın temin edildiği bir dünya ülküsü için çalışmak, vatandaşların güvenliği ve huzur içinde yaşamlarını sürdürmelerini temin etmektir.

Aynı yılın eylül ayında Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, Beşiktaş’ın yeni Avrupa vizyonu çalışmaları kapsamında, ilk ziyaretini kardeş belediye Erlangen’e yaptı. Erlangen Belediye Başkanı Dr. Florian Janik ile bir araya gelen Başkan Akpolat, iklim değişikliği ile mücadele, doğal afetlere hazırlık, kadının desteklenmesi, inovasyon, teknoloji, istihdam ve eğitim gibi konularda iki belediyenin iş birliği yapması konusunda mutabakat sağladılar.

2020 / Erlangen’de gerçekleştirilecek olan “Uluslararası Kadın Konferansı’’ ve Beşiktaş’ta yapılması planlanan “Akıllı Şehirler/İklim Değişikliği ile Mücadele” konulu sempozyumlara katılım sağlanması planlandı ama COVID-19 nedeniyle bu ziyaretler yapılamadı. Ancak Erlangen Belediyesi kardeş şehirlerine moral vermek ve dayanışma ruhunu pekiştirmek için 6 Aralık’ta YouTube üzerinden canlı bir konser düzenledi.

Kardeş okul ziyaretleri

İki şehir arasındaki iş birliği yıllar içinde kültür turları, sinema gösterimleri, konferanslar ve okullar arası öğrenci değişim programları gibi önemli faydalar sağlayan faaliyetler ile sürdürüldü, hem kardeşlik bağına hem de Türk-Alman ilişkilerine büyük katkılar sağladı.

Okullar arası öğrenci değişim programları, Marie Therese Gymnasium ile Sakıp Sabancı Anadolu Lisesi; Realschule am Europakanal ile Etiler Anadolu Lisesi; Emmy Noether Gymasium ile Beşiktaş Anadolu Lisesi ve son olarak Christian Ernst Gymnasium ile Kabataş Erkek Lisesi arasında kardeş okul projeleri ile başlamış olup, başarıyla devam ediyor.

Öğrenci değişim programları ile her yıl karşılıklı olarak okul ziyaretlerinde bulunan öğrenciler, her iki ülke arasında eğitim hizmetlerine destek olmak, eğitimin kalitesini artırmak, öğrenciler arasında sevgi, saygı, sosyal sorumluluk, yardımlaşma ve dayanışma duygularını geliştirmek, okul kültürlerinin tanıtımını sağlamak, ahlaki ve eğitsel anlamda fikir alışverişinde bulunarak ortak projeler geliştirmeye devam ediyor.